Wsparcie po stracie dziecka

Pytanie "Dlaczego?" jest jednym z najczęściej zadawanym pytań u osób będących w kryzysie psychologicznym. A tak możemy określić sytuację poronienia lub straty dziecka w wyniku przedwczesnego porodu, który nagle stawia daną osobę przed koniecznością zaadaptowania się do nowej niechcianej sytuacji. Człowiek, aby poczuć się bezpiecznie, potrzebuje wyjaśnienia zależności przyczynowo-skutkowej wydarzeń, jakie go w życiu spotykają. Jedna z hipotez mówi o tak zwanej potrzebie domknięcia poznawczego nasz umysł potrzebuje domknięcia poznawczego, sytuacje niejasne, bez wyjaśnienia wprowadzają nas w stan poczucia niepokoju i wiążą się z utratą poczucia bezpieczeństwa. W sytuacji kryzysu wybieramy jakiekolwiek wyjaśnienie (nawet to obciążające nas samych), aby zrozumieć co się w naszym życiu stało.

Jeśli cofniemy się pamięcią do innych kryzysowych sytuacji z naszego życia np. śmierci bliskiej osoby, diagnozy choroby zagrażającej zdrowiu i życiu, wypadków komunikacyjnych to także ten mechanizm występuje. Ma on na celu "chronić" nas przed ponownym doświadczeniem takiego samego kryzysu (np. ponownego doświadczenia poronienia). Perspektywa nagłej utraty ciąży bez wyjaśnionej przyczyny jest dla naszego umysłu przerażająca...
Psychoedukacja na temat reakcji człowieka w sytuacji kryzysu są 1 krokiem do zrozumienia swojego stanu emocjonalnego po stracie. Drugim krokiem jest przyzwolenie na przeżywanie pojawiających się uczuć i emocji. Pacjenci często motywowani są przez najbliższych do szybkiego powrotu do wcześniejszego funkcjonowania (sprzed poronienia). Tymczasem po każdej sytuacji kryzysowej – a taką jest poronienie – powinniśmy dać sobie czas na powolne stawanie na równe nogi.
Metafora wypadku samochodowego - Jeśli uczestniczylibyśmy w wypadku samochodowym i byli w ciężkim stanie, wówczas nasz powrót do funkcjonowania sprzed wypadku byłby rozłożony na wiele miesięcy/lat, a na naszym ciele zostałyby ślady. Podobnie dzieje się także w innych sytuacjach kryzysowych np. w sytuacji poronienia. A trudność polega na tym, że wszystkie kryzysy psychiczne są mniej widoczne dla społeczeństwa, ponieważ przeżywane są na poziomie emocjonalnym (w środku). To co dzieje się w naszym ,,środku” potrzebuje naszego zaopiekowania.
Jednym z najczęściej występujących stanów emocjonalnych po poronieniu jest poczucie winy. W narracji pacjentów pojawiają się opisy sytuacji, w których mogli/nie mogli podjąć jakieś działanie w przeszłości, aby zapobiec sytuacji. Poczucie winy to stan emocjonalny, w którym towarzyszą nam negatywne przekonania na temat wpływu podjętych przez nas działań (lub ich braku), prezentowanych zachowań (lub ich braku) na trudną dla nas sytuację.
"Gdybym tylko wtedy poszła na to USG..."
"Gdybyśmy wtedy nie wyjechali na wakacje..."
"To moja wina, jak dowiedziałam się o ciąży to pomyślałam, że nie chce tego dziecka i to przez to się stało..."
Pytania zadawane sobie wydają się nie mieć końca.
Intensywność przeżywanego poczucia winy może być związana z:
- poziomem wrażliwości danej osoby,
- jej cechami osobowości, temperamentu,
- doświadczeniem życiowym (czy jest osobą, która często i w wielu sytuacjach przeżywa poczucie winy?),
- faktem, czy identyfikowała się jako rodzic na etapie ciąży (czy było inaczej?),
- reakcją otoczenia w sytuacji poronienia (otoczenie wspierające vs. oceniające).

Najważniejszym wsparciem dla osób po poronieniu jest towarzyszenie, czyli bycie obok z pełną akceptacją i empatią dla tej osoby. Coś, co często możemy zaobserwować wokół osób po poronieniu, to brak akceptacji dla przeżywanych przez nich stanów emocjonalnych. Poronienie może być dla człowieka traumatycznym doświadczeniem, które długofalowo wpływa na jego funkcjonowanie. W niektórych przypadkach u osób po poronieniu może wystąpić PTSD, czyli Zespół Stresu Pourazowego. Wówczas najbardziej rekomendowane jest rozpoczęcie psychoterapii, ukierunkowanej na pomoc w tym obszarze oraz farmakoterapii. Przykładowe objawy, jakie mogą wystąpić u osób z PTSD po doświadczeniu poronienia to:

  • powtarzające się stresujące sny, których treść i/lub afekt odnosi się do zdarzenia traumatycznego, np. pacjentce śni się ponownie pobyt w szpitalu,
  • flashbacki, nagłe wspomnienia poszczególnych fragmentów traumatycznej sytuacji, które występują niezależnie od woli danej osoby, mogą występować po ekspozycji na bodziec przypominający tamtą sytuację (dźwięk, słowo, zapach, widok),
  • intensywna reakcja stresowa na ekspozycję na zewnętrzne lub wewnętrzne sygnały, które symbolizują lub przypominają jakiś aspekt zdarzenia traumatycznego np. lęk przed ponownym badaniem ginekologicznym lub współżyciem z partnerem,
  • unikanie lub podejmowanie wysiłków, by uniknąć stresujących wspomnień, myśli lub odczuć o zdarzeniu traumatycznym lub blisko z nim związanych np. silny lęk przed opowiadaniem o poronieniu,
  • unikanie lub podejmowanie wysiłków, by uniknąć zewnętrznych przypomnień (omijanie szpitala, gabinetu lekarskiego),
  • niezdolność do pamiętania istotnych aspektów zdarzenia traumatycznego, pamięć wybiórcza,
  • utrzymująca się niezdolność do doświadczania przyjemnych emocji (np. "Nic mnie nie cieszy"),
  • ciągłe poczucie zagrożenia, nadmierna czujność,
  • problemy z koncentracją,
  • Zaburzenia snu (np. trudności z zaśnięciem, ciągłością snu, sen nie dający wypoczynku).


W moim gabinecie prowadzę także wsparcie dla osób po doświadczeniu śmierci dziecka w wyniku przedwczesnego porodu, martwego urodzenia, terminacji ciąży, aborcji i strat dziecka w wyniku innych okoliczności. Z każdym pacjentem pracuję indywidualnie i jestem otwarta na jego narrację na temat doświadczenia z jakim do mnie przychodzi. Towarzyszę przy stracie dając przestrzeń na wyrażenie emocji bez dokonywania oceny. Z akceptacją, zrozumieniem i szacunkiem do historii mojego pacjenta.